Oluklu Kertenkele (Pseudopus Apodus):
Bahçemdeki Sürpriz Misafir
“Yılan sanılır, kertenkeledir;
Zararsızdır, faydalıdır;
Ve tam 50 yıl yaşayabilir!”
“Bahçemizde rastladığımız bu kadim canlı, aslında doğanın bize bıraktığı bir mesajdı.”
Evet işte bu sohbet yazımda, sizlere bahçemizde zaman zaman karşılaştığım, ilk bakışta yılan sanılan, ama aslında masum, zararsız ve doğaya son derece faydalı bir sürüngenden söz etmek istiyorum.
İtiraf edeyim, sakin ve uysal görünmesine rağmen, yılanı andıran görüntüsü bana hiç sempatik gelmezdi doğrusu. Yine de onlara hiçbir zarar vermedim; aksine yanlarına sessizce sokulup, ürkütmeden fotoğraflarını ve videolarını çekmeye çalıştım.
Kedilerimiz ise aynı toleransı göstermiyor, bu yaratıkları adeta baş düşman bellemiş gibi davranıyorlardı. Yıllar içinde bu küçük canlıları kedilerin pençesinden korumak için epey çaba sarf ettiğimi özellikle belirtmek isterim. Meğer ne kadar da iyi etmişim…
Zira son araştırmalarım ve edindiğim bilgiler doğrultusunda, bu yılansı görünümlü yaratığın bilimsel adı, Pseudopus Apodus, Türkçe halk arasında bilinen adı ise Oluklu Kertenkele imiş.
Yılan Değil, Kertenkeleymiş!
Bilimsel literatürde bu yaratıkların ismi, önceleri Ophisaurus Apodus olarak geçse de, daha sonra sınıflandırma düzeltilmiş ve bu türün Pseudopus Apodus olduğu anlaşılmış.
İngilizce’de onlara “Glass Lizard” (Cam Kertenkele) denmekteymiş. Bunun sebebi ise, kuyruklarını bırakırken birkaç parçaya ayrılıp adeta cam gibi dağılmalarıymış.
Rusçadaki adı, karın bölgelerinin sarımsı bir renge sahip olmasından dolayı “Sheltopusk” yani “Sarı Göbek” imiş.
Fransızcada, ise bu canlıya, “Orvet des Balkans” deniyormuş.
Başka isimleri arasında, “European legless lizard”, “joint snake”, “glass snake” gibi terimlere de rastlanmaktadır.
Oluklu Kertenkele adını ise, gövdesinin yanlarındaki oluk benzeri girintilerden alıyormuş. Bu oluklarda kemik bulunmadığından, vücuda esneklik kazandırıyormuş ve akciğerlerin nefes alıp verme sırasında baskılanmasını önlüyormuş.
Bahçemdeki Son Karşılaşma
Geçtiğimiz günlerde, bahçemde yeniden karşılaştığım bu canlıyı bu kez çok daha yakından inceleme fırsatı buldum. Fotoğraflarını ve videolarını çekerken hem heyecanlandım hem de çok şey öğrendim.
Gördüklerimin çoğu 20-25 cm boylarında minik bireylerdi. Hızlı ama zarif bir hareketle çalılıkların arasına kayıveriyorlardı.
Bu minik yaratıklar bakır-bej tonlarında, büyükleri ise daha kızıl renkteydi.
Yılan mı, Kertenkele mi? Nasıl Anlaşılır?
Dış görünüşleri yılanı andırsa da kafa yapıları, burun delikleri, göz kapaklarının olması ve kulak deliklerinin olmaması gibi anatomik farklar, onların kertenkele sınıfına ait olduğunu ispatlamaktadır.
Kuyruk yapısı da bu ayrımda önemlidir. Zira gövdelerinin yarısı neredeyse kuyruktan oluşmaktadır ve tıpkı kertenkeleler gibi tehlike anında kuyruklarını bırakabilmektedirler.
Ama dikkat: Kuyruk, sadece kaçış mekanizması değil, aynı zamanda besin ve yağ deposudur; bu yüzden kayıpları ölümcül bile olabilmektedir…
Beslenme ve Yaşam Süresi
Beslenme menüleri doğanın zararlıları açısından oldukça faydalıdır:
Örneğin, menülerinde, salyangozlar, yaprak kurtları, minik böcekler, bazı eklem bacaklılar, çekirgeler, hatta fare yavruları ve kuş yumurtaları bile bulunmaktadır.
Ve işin ilginç yanı: Yaşam sürelerinin yaklaşık 50 yıl olmasıdır! Tabii ki kedilerden ve bilinçsiz insanlardan kurtulabilirlerse…
Sonuç: Bir Doğa Mucizesini Daha Tanıyalım
Bahçemde minik yılan zannederek korktuğum bu canlılar, meğerse doğanın sessiz ve zararsız koruyucularıymış.
Üstelik doğaya faydaları da saymakla bitmiyor.
Artık onları görünce kaçmak yerine, onlara daha yakından ve saygıyla bakıyorum.
Doğa bir mucizeler bütünüdür.
Her canlı, göründüğünden çok daha fazlasını barındırır.
Yeter ki tanıyalım, anlayalım ve koruyalım…
Sağlıcakla, sevgiyle ve doğaya saygıyla kalın…
Yalçın Alganer
Yalçın Alganer sitesinden daha fazla şey keşfedin
Subscribe to get the latest posts sent to your email.
