1 Mayıs Marşı’nın İlginç Öyküsü

1 Mayıs Marşı’nın İlginç Öyküsü…

1 Mayıs Marşı, hepimizin yakinen bildiği gibi, son derece hareketli, çarpıcı, etkileyici, coşturucu bir marştır.

İşte bu etkileyici marşın hem söz yazarı ve hem de bestecisi, Sarper Özsan’dır.

Sarper Özsan, 1942 senesinde Bandırma’da dünyaya gelmiştir.

Küçük yaşlarda, mandolin dersleri alarak müziğe başlamış, orta öğretim dönemlerinde, rock ve pop müzik ile ilgilenmiştir.

Yüksek öğretimini, Ankara Devlet Konservatuarı Kompozisyon bölümünde tamamlayarak, 1969 yılında mezun olmuştur.

Bu eğitimi süresince, dönemin ünlü hocalarından, armoni, kontrpuan (armonik açıdan birbirine bağlı ama ritim ve gelişimi bağımsız seslerden oluşan müzik), füg, kompozisyon, orkestrasyon, müzik formları, solfej, modal (makamsal) müzik, müzik tarihi ve piyano dersleri almıştır.

Ayrıca Türk Müziği ile de ilgilenmiş, gene dönemin önde gelen hocalarından, makamlar, usuller, dil ölçüleri ve biçimleri, armonileme dizgeleri (sistemi) konularında da dersler almıştır.

Daha konservatuarda okurken, müzik çalışmalarına başlamış, halk müziği (özellikle de Burdur yöresi) derlemeleri yapmış ve mezun olunca da, TRT de çalışmaya başlamıştır.

1971 de siyasi nedenlerle tutuklanmış ve 20 ay cezaevinde kalmıştır.

Daha sonra ise, İstanbul Devlet Konservatuarı’nda öğretim görevliliği yapmıştır.

1978 de tekrar TRT de çalışmaya başlamış; hatta Yönetim Kurulu üyesi olmuştur.

Gerçi 1980 sonrası dönemde, bu görevden alınmıştır ama, Danıştay kararıyla, 1990 da tekrar bu göreve dönmüştür.İşçi Marşı’nı, 1974 de yazmış ve bestelemiş; tüm dünya emekçilerine de armağan etmiştir. 

1977 de, işçilerden, köylülerden ve öğrencilerden oluşturduğu, ‘’Aydınlık Korosu’’ ile, sadece türkülerimizi, marşlarımızı, şarkılarımızı değil, Bach ve Beethoven’den eserleri de seslendirmişlerdir.

Söz konusu koro, halk tarafından da büyük ilgi görmüştür.

İşte bu koro 1977 de Taksim meydanında ilk kez o meşhur ve tüyler ürperten, duygulu, etkileyici “1 Mayıs Marşı” nı seslendirmiştir…

Pek çok müzik yarışmasında birincilik ödülleri, film müziği çalışmalarında da, ‘’en iyi müzik ödülleri’’ almış, türkülerimizin de çok sesli olarak düzenlemelerini yapmıştır.

1987-1991 yıllarında, Ruhi Su’nun, 20 Eylül 1985 de vefatı sonrası, Ruhi Su Dostlar Korosu’nu, Timur Selçuk ile beraber çalıştırmış, konserlerini yönetmiştir.

Mimar Sinan Üniversitesi’nde ve Kocaeli Üniversitesi’nde , solfej, kompozisyon, müzik teorisi ve armoni dersleri vermiştir.

10 Aralık 1922 de Ankara’da vefat etmiştir. 

O’ nu rahmetle, saygıyla, sevgiyle ve özlemle analım ve biz 1 Mayıs Marşı’nın ilginç öyküsüne dönelim.Sene 1974; başında ünlü ve sevilen sanatçımız Rutkay Aziz’in bulunduğu Ankara Sanat Tiyatrosu (AST), 1974-1975 sezonu için Maksim Gorki’nin (1868-1936), ‘’Ana’’ adlı oyununu sahnelemeye karar vermiştir.

Bu ünlü romanı, sahneye uyarlayan da Berthold Brecht’tir (1898-1956).

Oyunun müziklerini yapması için de, Sarper Özsan’a teklif yapılır; o da memnuniyetle kabul eder.

Brecht, sadece bir tek sahne dışında, tüm müziklerin sözlerini zaten yazmıştır. Ama eksik olan o sahne de, oyunun en can alıcı ve etkileyici sahnesidir.

O sahne, 1905 yılında Rusya’daki 1 Mayıs Kanlı Pazar gösterilerinin temsil edildiği, o kalabalık, coşkulu, hareketli ve felaketle sonuçlanan sahnedir…

Brecht, bu bölüm için sadece, ‘’ bu sahnede işçiler marş söyleyerek sahneye girerler’’ demiş ve açıklamaları orada bırakmıştır.

Özsan’ın, bu en önemli ve çarpıcı sahneye uygun olarak, hem sözler bulması ve hem de bu önemli sahnenin atmosferine, ambiyansına uygun bir armonide beste yapması gerekmektedir.

Hatta öyle bir söz dizisi ve müzik olması gerekmektedir ki; hem Rusya’daki devrimci hareketleri ve hem de Türkiye’deki 70 li yılların heyecanını, beklentilerini yansıtabilmelidir…

Uzun yurt dışı ve yurt içi araştırma ve çalışmalardan sonra, kendisinin uygun bulduğu bir tarzda, sol minör dizisiyle, Kürdî makamı karışımından oluşturduğu, 1 Mayıs Marşı’nı yazar ve besteler.

Bu marş, sahnede büyük bir beğeni kazanır ve dinleyen herkesi heyecanlandıran, etkileyen, coşturan bir marş haline gelir.

Ama marş, asıl çıkışını, 1977 de Taksim’de, yaklaşık beş yüz bin kişinin katıldığı, o meşhur, ama kanlı, 1 Mayıs kutlamalarında yapar.

Maalesef, o kutlama günü, bir faciaya, bir felakete dönüşmüş, tarihimizin kara sayfalarında yerini almıştır

Kürsüden konuşmalar yapılırken, çevre binalardan kalabalığın üzerine ateş açılmış ve 34 insanımız ölmüş (bazı belgelerde 37, bazılarında da 41 ölü zikredilmektedir. Ne acıdır ki, bırakın müsebbiplerinin belirlenmesini ve cezalandırılmasını, ölü sayımız dahi kesin olarak belirlenememiştir; bu da başka büyük bir ayıp ve karadır), yüzlerce kişi yaralanmış, binlerce kişi ezilme ve boğulma tehlikesi geçirmiştir.

Bu kanlı facia, bir anlamda da tarihin çok garip ama çok da karanlık ve acı bir cilvesi olmuştur. Şöyle ki:

1905 Rusya’sında yaşanan 1 Mayıs Kanlı Pazar’ını anlatmak ve canlandırmak için bestelenen marş, Rusya Kanlı Pazarı ile aynı kaderi paylaşarak, ülkemizdeki Taksim 1 Mayıs Kanlı Pazarı’nda, Ruhi Su Dostlar Korosu tarafından seslendirilmiş ve halk tarafından da coşkuyla, yüz binlerce kişi tarafından seslendirilerek simgesel ve anıtsal bir marş olmuştur…

Kitlelerin dilinde dolaşan bu marşı Timur Selçuk, 1977 yılında ilk kez plağa kaydetmiştir.

Daha sonra da, Cem Karaca, Timur Selçuk, Edip Akbayram, Grup Yorum ve daha pek çok sanatçı ve müzik toplulukları tarafından da seslendirilmiştir.

Dileriz ki, ülkemiz de, dünyamız da böyle Kanlı Pazar’ları, garip ve failleri belirsiz katliamları, felaketleri, faciaları bir daha yaşamasın; Ulu Önder Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün, ‘’Yurtta Sulh, Cihanda Sulh’’ ilkesi, milletimizi ve tüm insanlığı aydınlatsın ve ülkemizde de, dünyamızda da, özgürlük, adalet, kardeşlik, dostluk, sevgi ve barış hakim ve daim olsun.

Dileriz öyle de olur…

Y.A.

En çarpıcı ve etkileyici performanslardan biri, Cem Karaca’nın Dervişan grubu eşliğinde seslendirdiği 1 Mayıs Marşı’dır; izleyelim…

1 MAYIS İŞÇİ MARŞI

Günlerin bugün getirdiği, baskı zulüm ve kandır.
Ancak bu böyle gitmez, sömürü devam etmez,
Yepyeni bir hayat gelir, bizde ve her yerde.

1 Mayıs, 1 Mayıs, işçinin, emekçinin bayramı
Devrimin şanlı yolunda, ilerleyen halkların bayramı.

Yepyeni bir güneş doğar, dağların doruklarından,
Mutlu bir hayat filizlenir, kavganın ufuklarından.
Yurdumun mutlu günleri, mutlak gelen gündedir.

1 Mayıs, 1 Mayıs, işçinin, emekçinin bayramı,
Devrimin şanlı yolunda, ilerleyen halkların bayramı.

Ulusların gürleyen sesi, yeri göğü sarsıyor,
Halkların nasırlı yumruğu, balyoz gibi patlıyor.
Devrimin şanlı dalgası, dünyamızı kaplıyor.

Gün gelir, gün gelir zorbalar kalmaz gider,
Devrimin şanlı yolunda, kül gibi savrulur gider…

Bir de Timur Selçuk’tan dinleyelim bu coşkulu 1 Mayıs Marşı’nı…